Wednesday, November 3, 2010

nana mouskouri - amazing grace

Иргэншлийн ухралт хийгээд Бутан, Турк, Киргиз, Монгол...



Дэлхий ертөнц бүхэлдээ өөрчлөгдөж байна. Түүхийн өмнөх үеүдэд олон улсын харилцаанд онцгой үүрэг гүйцэтгэж байсан төрт улс, тусгаар тогтнол буюу сувернитет, газар нутаг, хил хязгаар гэх мэт нь өдгөө утга учраа алдах боллоо. Улс гэдэг бол тодорхой хил хязгаарын дотор оршин суугч хүн амын зохион байгуулалтын нэгдэл гэж үздэг уламжлалт тодорхойлолт үеэ өнгөрөөв. Харин бие даасан улс гүрнийг соёлын нийтлэг гэсэн утгаар авч үзэх болов. Олон улсын худалдаа эрчимтэй либеральчлагдаж, ахар богино хугацаанд шинэ шинэ зах зээлүүд үүсэн бий болж, энэ үйл явцад улс орнууд хүчтэй татагдах боллоо. Дэлхийн улс гүрнүүд улам бүр ойртож даяарчлагдаж байна. Гэтэл даяарчлал хүрээгээ тэлэхийн хэрээр дэлхийн өнцөг булан бүрт тусгаар үндэстэн, бүс нутгийн өөрийн соёл, зан заншил, шашнаа хадгалах гэсэн эсэргүүцэл гэмээр эрмэлзлүүд гарах болов. Энэ нь нэг ёсондоо тухайн соёл иргэншлийг ирээдүйд авч үлдэх гэсэн жам ёсны эрмэлзлийг илэрхийлж байгаа хэдий ч нөгөө талаас хөгжил дэвшлээс татгалзсан, хоцрогдсон дэг жаягийг сэргээх гэсэн оролдлого болж харин ч оршин тогтнолдоо сөрөг үр дагаврыг авчирч байна уу гэлтэй.
Энд юуны өмнө Туркийг жишээ татмаар байна. Дэлхийд бүс нутгийн интеграцийн эхийг тавьсан, гишүүн улс бүхэндээ хөгжлийн болон аюулгүй байдлын баталгаа өгсөн Европын холбоонд элсэх нь энэ тивдээ хамгийн буурай хөгжилтэйд тооцогдох Туркийн хувьд алдаж болохгүй боломж юм. Турк олон жилийн турш Европын холбоонд элсэхээр эрмэлзэж ирсэн боловч үндэстний цөөнхийн асуудал, газар нутгийн байршил, эрх зүйн хатуу тогтолцоо гэх мэтээсээ болж Холбоонд гишүүнээр элсч чадахгүй өдийг хүрсэн юм. Туркийн төр засаг тус улсаас салан тусгаарлахыг олон зууны турш оролдож ирсэн курдүүдийн асуудлыг хүч хэрэглэн шийдэж ирснээс болж Өрнөдийн улсуудаас байнга шүүмжлэл хүлээж байсан юм. Мөн Туркийн газар нутгийн 90 % нь Азид хамаарагддаг тул Европын холбоо эхний үед газар нутгийн байршлын хувьд Европын улс гэж үзэх боломжгүй хэмээдэг байв. Эдгээрээс гадна Туркийн эрүүгийн хуулинд цаазаар авах ялыг байлгасаар байгаа нь энэ ялаас нийтээр татгалзсан Европын эрх зүйн тогтолцоонд нийцдэггүй юм. Харин сүүлийн жилүүдэд Турк дээрх бэрхшээлүүдээ бага сагаар шийдвэрлэж, курдүүдийн удирдагч Абдулла Ожаланд цаазаар авах ял зааснаа өнөөг хүртэл гүйцэлдүүлэхгүй түдгэлзэх гэх мэтээр Өрнөдөд буулт хийх болсноор энэ улсыг гишүүнээр элсүүлэх цаг ойртсон тухай Брюсель, Лондонд яриа хэлэлцээр дуулдах болж олон жилийн хүлээлтэнд итгэл найдвар гэрэлтэж байна.
Гэтэл өнгөрсөн жилийн Туркийн засгийн газрын зарим нэг арга хэмжээ болон нийт улс даяарх иргэншлийн үйл явц нь Европын холбоонд элсэх найдварыг бүдгэрүүлэх болсныг Өрнөдийн хэвлэлүүд дурьдах болов. Тухайлбал, Германы Spiegel-д бичсэнээр өнөөгийн Туркийг үндэслэгч дэлхийн соёл иргэншил рүү улс орноо оруулсан Ата Туркийн хийсэн эрс шинэчлэл өдгөө талаар болж шашны бурангуй ёс руу эргээд энэ улс ухарч байгаа ажээ. Ерөнхий сайд Таип Эрдоганы хатуу чиг баримжаатай консерватист засгийн газрын хийж буй алхмууд нь барууны ертөнцөөс Туркийг улам бүр холдуулах боллоо. Чухамдаа Европын холбооны Туркээс болгоомжилдог гол шалтгаан бол лалын тулгуур үзэл билээ.Мусульман шашны баяр болох Рамадан сарын үеэр олон нийтийн газар, албан газар, сургуулиудад эмэгтэйчүүд алчуур зүүхгүй явах, богино банзал өмсөхийг хориглосон тогтоолыг засгийн газраас гаргасан байна. Мөн Туркийн боловсролын яамнаас дунд сургуулийн сурах бичигт агуулгын хяналт хийж мусульманы сургаальд харш заалт, үгсийг хасах шийдвэр гаргав. Тухайлбал, 1830 оны Францын долоон сарын хувьсгалын тухай түүхийн сурах бичигт “Эрх чөлөө ард түмнийг удирддаг” гэсэн дүгнэлт байсныг хасчээ. Энэ мэтээрх илт тулгуур үзэлт алхмууд нь ХХ зууны эхэнд шашны бурангуй ёс, овгийн байгуулал бүхий Туркийг хүчээр өөрчлөн өнөөгийн өндөрлөгт хүрэх замыг нээсэн Ата Туркийн хувьсгалтай харьцуулахад ухралт юм. Ата Турк шашны дэг жаягийг төр, нийгмийн амьдралаас салгаж, эрэгтэй эмэгтэйчүүдэд ажиллаж амьдрах тэгш боломж олгож анх удаа лалын ертөнцөд эмэгтэйчүүдийн гивлүүрийг авч хаяснаараа лалын ертөнцөд хувьсгал хийсэн юм.
Европын холбооны саяхны мэдэгдэлд Туркийн засгийн газрын байр суурь тус улсыг гишүүнээр элсүүлэх талаарх яриа хэлэлцээг төвөгтэй болгож байна гэжээ.
Туркийн сөрөг хүчний зарим улс төрчид Рамадан сарын баярын үеэрх олон нийтийн зан үйлийг зохицуулсан дээрх арга хэмжээ нь цаашдаа зөвхөн баяраар тогтохгүй байнгын хэм хэмжээ болж үлдэх вий гэж болгоомжилж байгаа аж. Мөн сэхээтнүүд болон нийгмийн элит хэсэг засгийн газрын тэргүүн Таип Эрдоганы бодлого нь Туркийг хоёр дахь Иран болгох вий гэдгээс ихээхэн айж байгаа юм. Хүн амын үлэмж хэсэг нь дундаас доогуур орлоготой, боловсрол багатайд тооцогддог тул аливаа туйлширсан үзэл суртал, уламжлалын хоцрогдсон хэв маягаа хадгалах нийгмийн өргөн давхарга Туркт байгаа гэж үзэн Өрнөдийнхөн Таип Эрдоганы бодлогыг шүүмжилж байгаа юм.
Асуудал гол нь эмэгтэйчүүд гивлүүр зүүх эсэхэд байгаа юм биш, соёлт хүн төрөлхтний амьдралын хэв маягаас зай барьж, хоцрогдсон ёс жаягийг сэргээж ухралт хийж байгаа үндсэрхэх, шашны тулгуур үзэл дахин сэргэсэнд байгаа юм. Монголын хувьд Туркээс соёл, уламжлалын хувьд асар их ялгаатай бөгөөд тэр хэрээр даяарчлалд хэрхэн хөл нийлэх нь мөн л өөр замаар явах нь ойлгомжтой. Гэхдээ өнөөгийн Монголд өрнөж буй өнгөрсөн рүүгээ эргэж ухарсан зарим нэг үйл явц нь Турктэй адил байгаа тул энд зориуд дээрх асуудлыг авч үзлээ.
Аливаа соёл өөртөө “цус сэлбэж” байж л он удаан жил оршин тогтнох боломжтой байдаг. Харин бусдаас өөрийгөө хааж, шинэ уур амьсгалаас таслагдсанаараа сөнөж мөхдөгийг хүн төрөлхтний түүх харуулж байна. Хятадад 400 жил ноёрхсон Чин улсыг байгуулсан манж нар мөхөж алга болсон нь тус улсын хаадын явуулж байсан гадаад дахин, тэр дундаа Европын улсуудтай харилцахгүй байх түгжигдмэл бодлогын алдаа байсан юм. Гэтэл Чин улсын оршин тогтнолын гол аюул нь гаднаас бус, дотроосоо байсныг хожмын түүхчид дурьдсан байдаг.
Энд мөн Японыг дурьдах ёстой. 200 жил гадаад ертөнцөөс хаалттай байсан Японыг нээсэн Мэйжийн эрин эхлээгүй бол энэ улс өдгөө ямар байх байсан бол? Мейжийн үед япончууд улс орноо хөгжлийн замд оруулахын тулд өмнөх үеийн төрийн уламжлалаар бус, гаднаас, тухайлбал Пруссийн төрийн тогтолцооны загвараар төрт улсаа өөрчилсөн түүхтэй. Энэ нь алдаа бус, харин ч асар том дэвшил байсныг өнөөгийн Японы хөгжлөөс харж болно.
“Тос дотроосоо хөгцөрдөг” гэсэн үг бий. Дэлхий дээрх Буддизмын гол нүүр царай болсон (тусгаар улс гэдгээрээ Төвдөөс ялгаатай), хэдийнээс гадаад ертөнцөд хаалттай Бутан уулын мухар дахь бөглүү, тасархай иргэншлээ хэзээ ч өөрчлөхгүй нь тодорхой болов. Хэдэн зууны өмнөх овгийн байгуулал, уламжлалт шашнаа тэр чигээр нь хадгалан ирсэн ирсэн бутанчууд “Усанд орвол буян арилчихна” хэмээн сүсэглэдэг байна. Ёстой л “хөмөрсөн тогооны доторх шиг” энэ улсад сурвалжлага хийсэн манай нэгэн нэртэй сэтгүүлч “Энд л амар жимир санаа зовох зүйлгүй амьдрал байна” гэж дуу алдаж байх юм. Үүнийг юу гэж ойлгох вэ? Гадаад ертөнц, хөгжил дэвшлийг мэдэхгүй учраас харанхуй бүдүүлэг, хоцрогдсон аж амьдралдаа сэтгэл хангалуун байх нь үнэхээр амар тайван амьдрал гэж үү?
Гэтэл Буддын шашинт орнуудаас ганцаархнаа өнөөдөр дэлхийд Азийн бар хэмээн нэр нь сайнаар дуулдаж яваа Тайланд шашнаа хадгалж ирсэн, тэр байтугай асар эрх мэдэл бүхий хаант засгаа ч хадгалж үлдсэн хэдий ч ихээхэн “модернжиж”, дэлхий дахинд нээлттэй байж чадсанаараа Зүүн өмнөд Азийн худалдаа, олон улсын харилцааны томоохон төв болж чадсан байдаг. Хөгжилд саад болох хоцрогдсон ёс, хаалттай байдлаасаа салж чадсан нь Тайландын хөгжлийн нэг нууц гэдэг.
Харин дэлхийн зарим улс орнуудад Туркийн адил ухралт хийж буй үйл явц ажиглагдаж байна. 1990-ээд оны дарангуйлагч дэглэмийг унагасан түүхэн үйл явц нь хуучны коммунист системийн бүх л оронд үндэсний үзэл, уламжлалын эрс сэргэлтийг авчирсан. Гэхдээ Польш, Унгар, Чех гэх мэт хэдхэн улсыг эс тооцвол үндэсний үзэл, уламжлалын сэргэлт ихэнх оронд нийгэм, улс төр, соёлын ухралтыг бий болгожээ. Тухайлбал хуучин ЗХУ-ын бүрэлдэхүүнд байх үед Киргизэд эмэгтэйчүүдийг богтлох, эр нөхөр нь нас барсны дараа эхнэрийг нь нөхрийн талын хэн нэгэн эрэгтэйд өгөх зэрэг хуучны харгис заншил үндсэндээ халагдсан байлаа. Гэтэл ЗХУ задарч Киргиз бие даасан улсын замаар явах болсноос хойш хүн амын дунд дээрх хоцрогдсон ёс жаягийг сэргэх болсон байна. Киргизийн “Human Rights” байгууллагын судалгаагаар зөвхөн 2005 онд гэхэд л 3600 эмэгтэй хулгайлагдан хүчээр богтлогдсон байна. Мөн санал асуулгаар хүмүүсийн 57 хувь нь богтлох, бэлбэсэн эхнэрийг нөхрийн талынхад өгөх гэх мэт хуучны ёс заншил байх нь зөв гэж үзсэн байна. Киргизийн хамгийн хаалттай бүс нутаг болох Ош мужид нийт гэрлэгсдийн 23 хувь нь богтлох аргаар хуримласан байх жишээтэй.
Манайхан арай ч Бутан шиг усанд орвол буян арилчихна гэхгүй байгаа хэдий ч өнөөг хүртэл бүтээсэн дэвшил, хүрсэн ололтоосоо татгалзах алхмуудыг олонтаа хийх болсон нь иргэншлийн хувьд эмгэнэл болж байна. Шилжилтийн эхэн үеийн их дүйвээнээр хамгийн амжилт олсон бизнес нь мэргэ төлгө байв. Нэгэн үед ерөнхийлөгч хүртэл дэргэдээ албан ёсны үзмэрчтэй болж, өнөөх нь харь гаригийнхантай уулзан, энд тэндэх орд газруудыг нээн илрүүлнэ хэмээн их л мандсан сан. Харин яваандаа энэ нь явуургуй зальхай оролдлого байсан нь илэрч төгсгөл болсон билээ. Мөн гал гаргадаг Өнөрмаа, алтан цөгцний хэрэг гэх мэт олон луйварчид удаа тодорч байв. Гэвч монголчууд өнөөг хүртэл хаширсангүй, мэргэч төлөгчдийг шүтсээр. Олон нийтийн зан үйлд нөлөөлөгч гол суваг болох мэдээллийн хэрэгслүүд маань зурхай гэсэн хаанаас гаргасан, хэн мэргэлсэн нь тодорхойгүй “үлгэрт” зай талбай, нэвтрүүлгийн цагаа ёс юм шиг зориулах юм. “Зурхайчид” маань ч цаг үеэ даган их хувьсч, салбар бүрээр мэргэших болжээ. “Энэ өдөр банкнаас зээл авах, наймаа арилжаа хийхэд муу ” ч гэх шиг. Зах зээлийн бодлого, зээлийн хүү, мөнгөний ханшийн өөрчлөлтийг Монгол банкныхнаас илүүтэй сайн мэдэж байна шүү. Тэгвэл ер нь сангийн яам, Монгол банк гэх мэт нүсэр бүтэцтэй үргүй байгууллагуудыг татан буулгаж хэдэн сайн зурхайчдыг тавибал яасан юм гэж бодогдох юм.
Улс төрчид ч мөн зурхайчидтай тулж ажиллах боллоо. УИХ-ын 2004 оны сонгуулийн 62-р тойрогт нэр дэвшигч нэг нөхөр “Энэ өдөр ... жилтэй хүнийг төрийн албанд сонговол өлзийтэй” гэсэн зурхай бүхий сонин тарааж өөрийгөө ухуулж явсан удаатай.Үүнийг үндэсний уламжлалт шашин шүтлэг энэ цагт дахин сэргэсэн дэвшил гэх үү, эсвэл Монголын нийгэм дэх парадокс (гажиг) гэх үү? Сонгогчид яахав, тэр болгон нэр дэвшигчийн жил усыг сонирхоод явахгүй, гэхдээ л зурхайд нэлээд хувь нь итгэдэг. Үүнийг нь бохир улс төрчид, мөнгө олох гэсэн хүмүүс ашиглаад байгаа нь харамсмаар.
Төрийн алба шашны дэг жаягтай ихээхэн холбогдох боллоо. Саяхныг хүртэл ердийн нэгэн уул, довцог байсан газруудыг хэн нэгэн ламтан тахин, хадаг яндар тавиад “ариун дагшин” хэмээн нэрийдэж эмэгтэй хүн гарахыг хориглох болов.Энэ нь Турк дахь эмэгтэйчүүдийг богино банзал өмсөхийг хориглосон хуультай агаар нэг юм. Удахгүй бид “УИХ-ын намрын чуулганыг ... сарын тэдний Балжинням, Бат-Эрдэнэтэй давхцсан өлзийт сайн өдөр эхлүүлэхээр тогтжээ” гэсэн мэдээг сонсох вий. УИХ-ын гишүүд, овоо тахих гэх мэт шашны янз бүрийн зан үйлд олонтаа оролцох болов. Уул, усыг тахих нь нэг талаас газар, байгаль орчноо хамгаалах зан үйлийн хэлбэр гэдгээрээ сайн талтай ч, нөгөө талаас эдгээр тахилга, ёс жаяг нь дээр дурьдсанаар эмэгтэйчүүдийн эрхийг хаан боогдуулах гэх мэт хоцрогдсон заншлыг эдүгээ сэргээх болсон нь соёл иргэншлийн хувьд ухралт болж байна.
Даяарчлал манайд нэвтрэхийн хэрээр үүнийг сөрсөн хандлагууд илэрч байна. Улс төрчид, яруу найрагчид “Монгол бол дэлхийд хосгүй үндэстэн”,”Монголчууд хэзээнээс ухаантай”,”Дэлхийн талыг эзэгнэж явсан их гүрэн” гэх мэтээр хүмүүсийн цөсийг хөөргөх юм. Гэтэл бид зөвхөн өнгөрсөн үеийн эдгээр дурсамжуудад түшиглэн ирээдүйн Монголыг бүтээж чадах уу? Судлаач Д. Баярхүү “Даяаршихын тулд “монгол онцлог”,”монгол ухаан”,”миний Монгол”, “хөх толбо” гэхчлэнгээсээ бага ч болов татгалзах хэрэгтэй гэснийг энд зориуд дурьдмаар байна. Түүний санал дээр нэмээд Монгол улс ардчилагдахын тулд зарим нэг уламжлал, шашны дэг жаяг, үндсэрхэх үзлээсээ татгалзах ёстой гэж хэлмээр байна.
Даяарчлал, интеграцийн нөхцөлд улс гүрнүүд өөрийн эрх мэдэл, сувернитетээсээ тодорхой хэмжээгээр татгалзаж байж нэгдэн нийлдэг жамтайг Европын холбооны түүхээс харж болох юм. Хагас зууны түүхтэй Европын Холбоо гишүүн улс бүрийнхээ хөгжил, аюулгүй байдлын баталгаа болох хүртлээ ихээхэн бэрхшээл, ээдрээг туулж ирсэн юм. Үндэсний онцлог, тусгаар эрх мэдэл, өөрийн мөнгөн тэмдэгт гэх мэтээсээ татгалзаж байж энэ тив интеграцчлагдаж чадсан. Даяарчлалд нэгдэнэ гэдэг маань мэдээж үндэсний тусгаар тогтнол, уламжлалаас бүрэн татгалзана гэсэн үг биш, хэрэгтэйгээ авч үлдээд, хоцрогдсон заримыг нь хаях буюу “Авах гээхийн ухаан”-аар хандана гэсэн үг. Гэтэл Монголд ийм байж чадахгүй харин ч дэлхийн хөгжлийн замаас улам бүр холдсоор байх юм.

Зууны шуудан. 2007 он.

Wednesday, October 27, 2010

Политайнмент буюу цэнгээнт улс төр


"Саяхан Ц.Болд багшийн блогийг унших явцад "улс төр сонирхолтой сэдэв биш больж, улс төрийг сонирхолтойгоор үзүүлэхээ байчихсан, улс төр сонирхол татахуйц өрнөхөө байгаад мөлгөр хөшүүн, магтаал суртаал л гарах болсон энэ зурвасхан үед" хэмээх мөрүүд анхаарал татаж энэ талаар бичсэн өгүүллээ блогтоо тавимаар санагдлаа.

Орчин үеийн улс төрийн коммуникаци сэтгэл зүй, коммуникаци, сэтгүүл зүй, менежмент, маркетинг зэрэг олон шинжлэх ухааны ололтуудыг хэрэглэх болсноор хэрэглэгчид буюу сонгогчдын хэрэгцээ сонирхолд нийцүүлэх чиглэлээр хөгжиж шинэ технологи, хандлагуудыг хэрэглэх боллоо. Дэлхийн улс орнуудын улс төрийн коммуникацийн нэгэн шинэ хэв маяг бол улс төрийн талаарх мэдээлэл, сонгуулийн кампанийн сурталчилгаанд цэнгээнт өнгө аяс, урлаг, уран сайхан хүч түрэн орж ирж буй явдал юм. Судлаачид энэ үзэгдлийг “политайнмент” (рolitics+еntertainment=politainment) буюу “улс төр+зугаа цэнгээн=цэнгээнт улс төр” (Doerner, Ludgera, 2003) гэж нэрлэдэг.
Улс төрчид сонгуулийн кампанидаа урлаг, спортын бүх төрлийн авьяас чадвар, бусдаас ялгарах содон шинж, өвөрмөц хобби, хошин шогийн мэдрэмжээ ашиглаж имиж бүрдүүлэх явдал Өрнөдийн улсуудад түгээмэл байна. Цэнгээнт улс төрийг сонгуулийн кампанид хэрэглэх нь АНУ-аас улбаатай юм. Сонгуулийн кампанидаа урлаг, уран сайхныг анх удаа амжилттай хэрэглэсэн улс төрч бол Холливудын кино од асан Р.Рейган байв. Тэрбээр сонгогчидтой хийх уулзалтын үеэр улс төрийн хошигнол, уран илтгэл гэх мэтээр жүжигчний авьяасаа ашиглаж сурталчилгаа хийж байжээ.
АНУ-ын 1992 оны ерөнхийлөгчийн сонгуулийн кампанийн үеэр Б.Клинтоны Larry King Live, Аrsenio Hall Show зэрэг нэвтрүүлэгт оролцохдоо саксофон хөгжим тоглох, хошин шог юм ярих гэх мэтээр үзэгчдэд өөрийгөө сайн илэрхийлж чадсан нь сонгуулийн ялалтанд нөлөөлснийг судлаачид тэмдэглэсэн байдаг. (Tenscher, Christian 2002.
Харин Германд цэнгээнт улс төрийн үйл явц 1998 оны Бундестагийн сонгуулийн кампаниас буюу Социал-демократ нам ялалт байгуулсан үеэс нэвтэрсэн байна. (Sarcinelli, Tenscher 2003)
Сонгуулийн кампанийн үеэрх телевиз, радио, сонины сурталчилгаанд улс төрчдийг хошин өнгө аясаар үзүүлэх, шог зураг буюу карикатур хэрэглэх явдал Өрнөдийн улсуудад түгээмэл байна. Ялангуяа сөрөг сурталчилгааны үед өрсөлдөгчдийг шогчлон харуулсан зураг, плакат, бэлгэ дурсгалын зүйлс илүүтэй хэрэглэгддэг юм.
Урлаг, зугаа цэнгээн улс төрд газар авах болсонд хэд хэдэн шалтгаан байгаа юм. Үүнд юуны өмнө 1980-аад оноос Өрнөдийн нийгэм дэх хэвлэл мэдээлэлд гарсан “Зугаа цэнгээний тэсрэлт”-ийг (Doerner, Ludgera, 2003) дурьдах нь зүйтэй юм. Өрнөдөд хийгдсэн цуврал судалгаануудаас үзэхэд жил ирэх тутам хүмүүс ном унших нь цөөрч, нийгэм улс төрийн асуудал хөндсөн удаан цагаар үргэлжлэх нэвтрүүлгийг үзэх нь багасч, аль болох хөнгөн, шуурхай, хурц жанр бүхий мэдээлэл нэвтрүүлэгт татагдах болсон байна. Тийм учраас ихэнх мэдээллийн хэрэгслүүд нэвтрүүлгийн агуулгын бодлогодоо өөрчлөлт оруулж зугаа цэнгээнт маягийн элементүүдийг түлхүү нэвтрүүлэх болжээ. Хэвлэл мэдээллийн нийтлэл, нэвтрүүлгийн бодлогод гарсан энэхүү өөрчлөлтийг судлаачид “зугаа цэнгээний тэсрэлт” гэж нэрлэсэн байна. Улс орны тулгамдсан асуудлын талаарх мэдээллийн хөтөлбөрүүд хүртэл цэнгээнт нэвтрүүлгийн шинжтэй болсон тул инфотайнмент (information+entertainment=infotainment) буюу мэдээлэл+зугаа цэнгээн=цэнгээнт мэдээлэл гэж нэрлэгдэх болсон билээ. (Tenscher, Christian 2002)
Улс төрд урлаг, уран сайхан газар авах болсны дараагийн нэг шалтгаан бол улс төрөөс хүнийсэх явдал юм. Судлаач Л.Даррен “Улс төрчдөд итгэл алдарсан үед нийгэм дэх нэр хүнд бүхий урлагийн болон бусад алдар нэртэй хүмүүст итгэх хандлага газар авдаг” (Darren 2006) хэмээн бичсэн байдаг. Өмнөх хэсэгт дурьдсанаар Өрнөдийн улсуудад 1980-аад оноос эхэлсэн улс төрийн намуудын тогтвортой дэмжигчид буурч улс төрөөс хүнийсэх явдал нь мөн тэр хэмжээгээр улс төрийн нэвтрүүлэг, мэдээллийн үзэгч, сонсогчдын тоог бууруулсан байна. Үүний улмаас телевиз, сонингууд үзэгч, уншигчдаа тогтоон барихын тулд тэднийг татах сонирхолтой арга бодож олсон нь улс төр ба цэнгээнт нэвтрүүлгийн өнгө аясыг хослуулсан улс төрийн нэвтрүүлэг, ток шоу -нууд юм. Улмаар хүмүүс төдий л сонирхдоггүй улс төрийн асуудлуудыг хөнгөн хэлбэрээр олон нийтэд хүргэх арга хэрэгсэл нь цэнгээнт өнгө аяс бүхий ярилцлагын төрлийн нэвтрүүлгүүд болж хувирсан байна.
Улс төрчдийн хувьд ч гэсэн намын үзэл суртал, улс төрийн бодлогын төвөгтэй асуудлуудыг олон нийтэд таниулахын тулд цэнгээнт өнгө аясаар нэвтрүүлэгт оролцох, зориудаар хийлгэх болсон ажээ. Тийм учраас өдгөө АНУ, Герман зэрэг Өрнөдийн орнуудын телевизэд хамгийн үзэгч олонтой нэвтрүүлгийн тоонд улс төрийн ток шоу зүй ёсоор ордог байна. Томоохон телевизүүдийн гол брэнд болсон нэвтрүүлгүүд нь ток шоу байдгаас энд CNN-ийн Larry King Live, Германы ZDF телевизийн Maybritt Illner зэргийг дурьдаж болох юм. Эдгээр нэвтрүүлгүүд хэн ч үзсэн уйдахааргүй цэнгээнт нэвтрүүлгийн өнгө аястай байдаг учраас үзэгчид ихтэй юм. Тийм учраас нэр дэвшигчдийн хувьд иймэрхүү ток шоуд оролцох нь нэгэн зэрэг олон сонгогчдод хүрэх, байр сууриа илэрхийлэх чухал суваг болдог байна.
Ток шоу ямагт тухайн цаг үеийн хамгийн тулгамдсан асуудлыг хөнддөг. Тиймээс зөвхөн сонгуулийн кампанийн үед төдийгүй сонгуулийн бус цаг үед ч улс төрийн намуудын олонд үгээ хүргэх, имиж бүрдүүлэх гол арга нь болдог байна. АНУ ба Европын орнуудад улс төрийн бодлого, сонгуулийн кампанийн үе дэх ток шоуны үүрэг нөлөөний талаарх судалгаа ихээхэн хийгдэж байна. Эдгээр судалгааны дүнгээс үзэхэд телевизийг улс төрийн кампанидаа амжилттай ашиглаж чадсан улс төрийн нам, улс төрчид сонгуульд амжилт гаргадаг ажээ. Ток шоуд амжилттай оролцож үзэгчдээс ихээхэн үнэлэлт авдаг улс төрчдийн тоонд АНУ-ын 42 дахь ерөнхийлөгч Б.Клинтон, Их Британийн Ерөнхий сайд асан Т.Блейр, ХБНГУ-ын Гадаад хэргийн сайд асан Ж.Фишер нарыг зүй ёсоор оруулдаг юм.
Өрнөдийн улсуудын сонгуулийн кампанийн коммуникацид газар авч буй урлаг, зугаа цэнгээний хүчин зүйлс Монголд ч мөн ажиглагдаж байна. Гэхдээ Өрнөдийн улсуудаас ялгаатай нь улс төрчид уран илтгэл, жүжиглэх чадвараараа олныг татах гэхээс илүүтэйгээр урлагийнхнаар өөрсдийн сурталчилгаа хийлгэж байна. 2008 оны УИХ-ын сонгуулиас өмнө нэр дэвшигчид сонгогчидтой хийх уулзалт, нийтийг хамарсан арга хэмжээнд дуучид, жүжигчдийг оролцуулан урлагийн тоглолт хийх нь түгээмэл байсан юм. Ийнхүү улс төрийн намууд, нэр дэвшигчид сонгогчдыг мөрийн хөтөлбөр, асуудлыг шийдэх чадвараар татахын оронд “улс төрийн бус” хүчин зүйлсийг ашиглаж байгааг арилгахын тулд 2005 онд УИХ-ын сонгуулийн тухай хуулийн 37.11.13-д сонгуулийн сурталчилгаанд “биеийн тамирын уралдаан, тэмцээн, баяр наадам, урлагийн тоглолт, төлбөрт таавар, бооцоот болон мөрийтэй тоглоом зохион байгуулахыг” хориглосон нэмэлтийг оруулсан билээ.
Ийнхүү сонгуулийн кампани дахь “улс төрийн бус” хүчин зүйлсийг хориглох ородлого байгаа ч жил жилийн сонгуулиар урлаг, спортын алдартнууд нэр дэвшигчдийн сурталчилгаанд чухал байр суурь эзэлсээр байна. Дээр өгүүлсэн судлаач Л.Даррены “Улс төрчдөд итгэл алдарсан үед нийгэм дэх нэр хүнд бүхий урлагийн болон бусад алдар нэртэй хүмүүст итгэх хандлага газар авдаг” хэмээх зүй тогтол Монголын улс төрд илэрч байна. Тухайлбал, 2004 оны УИХ-ын сонгуулиас хойш МАХН сонгуулийн сурталчилгаандаа нэртэй дуучдыг оролцуулан эх орон, нутаг усны тухай дуу зохиолгож хэрэглэх болсон юм. Мөн ИЗН энэ жишгээр өөрийн намын гол уриаг “Бид сайн цагийг авчирна” хэмээх дуу болгон 2008 оны сонгуулийн кампанид хэрэглэсэн. Харин АН-ын хувьд 1990 оны ардчилсан хувьсгалын сүлд дуу болох “Хонхны дуу”–г бүхий л сурталчилгаа, уулзалт, арга хэмжээнүүддээ ашигладаг билээ.
Урлаг, спортын нэртэй зүтгэлтнүүд, гавьяатуудаар өөрийгөө дэмжүүлэх, сонин болон телевизийн сурталчилгаанд эдгээр хүмүүстэй хийсэн ярилцлага, санаа бодлыг нийтэлж, нэвтрүүлэх нь бүх л нэр дэвшигчдийн сонгуулийн кампанид ажиглагдаж байна. Улс төрчид урлагийнхнаар сурталчилгаа хийлгэхээс гадна өөрсдөө дуу дуулж клип хийлгэх, дуучдын клипэнд тоглох явдал нэлээд байна. Үүнд, 2005 оны ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшихдээ М.Энхсайхан дуу дуулж клип хийлгэсэн, Н.Энхбаяр дуучин Т.Ариунаагийн “Хүүхдийн төлөө за гэж хэлье” дууны клипэнд тоглосон зэргийг дурьдаж болох юм. Нэр дэвшигчид ууланд авирах, спортын тэмцээнд оролцох гэх мэт зугаа цэнгээний арга хэрэгслээр сурталчилгаа явуулах түгээмэл болж байна. 2009 оны ерөнхийлөгчийн сонгуульд урлагийнхнаар сурталчилгаагаа хийлгэх явдал мөн л давтагдсан. Ялангуяа МАХН-аас нэр дэвшигч Н.Энхбаярын хувьд урлаг, спортын бүхий л алдартнуудыг сонгуулийн сурталчилгаандаа дайчлан оролцуулж байлаа.
Нэр дэвшигч Н.Энхбаярын сонгуулийн сурталчилгааны хаалтыг ТВ 9 телевиз шууд дамжуулан үзүүлсэн бөгөөд энэхүү арга хэмжээнд урлаг, спортын зүтгэлтнүүд өргөн бүрэлдэхүүнтэйгээр оролцсон билээ. Эх сурвалж: http://ajiglagch.wordpress.com/
Өрнөдийн политайнмент Монголын сонгуулийн кампанид илэрч буй дараагийн нэг хэлбэр нь улс төрийн ток шоу юм. Сонгуулийн кампанийн үеэр улс төрийн намууд болон нэр дэвшигчдийн телевизийн сурталчилгааны гол хэрэгсэл нь ток шоу болсон нь 2008 оны УИХ-ын сонгуулийн кампаниас харагдаж байлаа. Албаны уур амьсгал, нэг хэв загварт баригдахгүйгээр харьцангуй чөлөөтэйгээр сонгогчдод өөрсдийгөө таниулах боломжийг олгодог улс төрийн нэвтрүүлэгт оролцох нь имиж бүрдүүлэх нэгэн чухал суваг болдгийг манай улс төрчид нэгэнт ойлгож ихээхэн хөрөнгө хүч хаях болсон байна. “Өнөөдрийн зочин”, “Нээлттэй хүн”, “Зочны цаг” гэх мэт уламжлалт хэлэлцүүлэг маягийн ярилцлагын зэрэгцээ “Танайд хоноё”, “Амны хишиг”, “Болзоо” гэх мэт нэвтрүүлгийн бүтэц, уур амьсгал илүү чөлөөтэй, цэнгээнт маягийн элемент агуулсан ярилцлагын нэвтрүүлгүүд улс төрчдийн имиж бүрдүүлэх чухал болсон юм.
Нөгөө талаас үзэгчдийн хүрээ өргөнтэй улс төрийн ток шоу хийх нь тухайн телевизэд санхүүгийн ихээхэн ашиг авчирдгийг сэтгүүлчид ч мэдэрч эхэлж байна. УИХ-ын сонгуулийн кампани болон орон нутгийн сонгуулийн кампанийн үеэр нэр дэвшигчид эдгээр нэвтрүүлгүүдэд оролцохын тулд 500 мянгаас 2 сая хүртэл төлбөр төлж байв. Гэхдээ ток шоуг сурталчилгаанд ашиглах байдал нийслэл Улаанбаатарын тойргуудад түгээмэл байснаас бус хөдөө орон нутагт айл өрхөөр ухуулга хийх, сурталчилгааны хэвлэмэл материал тараах, сонгогчидтой уулзалт хийх зэрэг уламжлалт аргууд хүчтэй байсан билээ.
Хот, хөдөөгийн хэвлэл мэдээллийн хүртээмж, дэд бүтэц, улс төрийн соёлын хэв маягийн ялгаанаас шалтгаалан сонгуулийн кампани дахь цэнгээнт улс төрийн үүрэг харилцан адилгүй байгаа ч ерөнхий хандлагын хувьд цаашид өсөн нэмэгдэх шинжтэй байна. Сүүлийн үед урлаг, зугаа цэнгээний хүчин зүйл зөвхөн сонгуулийн үед төдийгүй, сонгуулийн бус цагт ч улс төрчдийн имижийг бүрдүүлэх нэгэн хэрэгсэл болсон нь ажиглагдаж байна. Цагаан сарын тэмдэглэлт өдрүүдээр УИХ-ын гишүүдийн дуулсан дууны клипүүд телевизээр нэвтэрч олон түмний сонирхлыг татах болов. Улс төрчийн хувьд олон нийтэд төдийлөн танигдаагүй байсан ч улс төрч энэ мэтээр урлаг, уран сайхны чадвараар сонгогчдод таалагдах боломжтой боллоо.

Ном зүй

УИХ-ын сонгуулийн тухай хууль. 2005.

Doerner Andreas. Ludgera Vogt. (2003) Wahlkampf im Unterhaltungsformat. Systematische Ueberlegungen und aktuelle Beobachtungen anlaesschich der Bundestagswahl 2002. In:Ulrich Sarcinelli. Machtdarstellung und Darstellungsmacht.Baden-Baden.

Tenscher Jens / Christian Schiha. (2002) Talk auf allen Kanalen. Angebote, Akteure und Nutzer von Fernsehgespraechssendungen. Westdeutscher Verlag.

Ulrich Sarcinelli/ Jens Tenscher. (2003) Machtdarstellung und Darstellungsmacht. Beitraege zu Theorie und Praxis moderner Politikvermittlung. Nomos Verlagsgesellschaft, Baden-Baden.

Darren G. Lilleker. (2006) Key Concepts in Political Communication. Sage Publications, London.

Улс төрийн боловсролын академийн Шинэ толь сэтгүүл. 2009. № 66.

Tuesday, May 18, 2010

Сахиусан тэнгэр

Нийтэлсэн Erka
Дэлхий рүү явахаар дугаарлан зогсох олон хүүхдүүдийн нэг нь бурханаас ийн асуужээ: “Намайг одоо дэлхий рүү явуулах гэж байна. Гэтэл би ийм жижигхэн, тэгээд бас ямар ч хүчгүй юм чинь тэнд яаж амьдрах юм бэ?” гэхэд Бурхан: - Чи санаа зоволтгүй. Би бүх сахиусан тэнгэрүүдээс нэгийг нь чинийх болгож сонгосон. Тэр чамайг тэнд хүлээж байх ба өдөр болгон чамд сайхан дуу дуулж өгнө. Энэ маягаар чи түүний хайрыг мэдэрч аз жаргалаар дүүрэн өдөр хоногуудыг тэнд өнгөрөөх болно. - Аа, тэгвэл хүмүүс надад ямар нэгэн юм хэлэхэд би хэлийг нь мэдэхгүй юм чинь яаж ойлгох юм бэ? - Чиний сахиусан тэнгэр чамд энэ ертөнц дээр хэрхэн сонсож яаж ярихыг зааж өгнө. -Гэвч дэлхий дээр маш олон муу хүмүүс байдаг гэдгийг надад хэлсэн. Намайг хэн хамгаалах юм бэ? -Сахиусан тэнгэр чинь чиний амьдралын төлөө өөрийгөө ч зориулахад бэлэн байж чамайг ертөнц дээрх бүх муу зүйлээс авран хамгаална гэх тэрхэн агшинд Диваажинд маш нам гүм болж тэр хүүгийн ээлж ч болсон байлаа. Нэгэнт явах цаг ирснийг ухаарсан хүү эцсийн асуултаа асуусан нь: -Бурхан минь, би одоо явах нь ээ. Миний сахиусан тэнгэрийн нэрийг бушуухан хэлээч гэхэд Бурхан: -Хүү минь, түүний нэр тийм ч чухал биш, харин чи түүнийг “Ээжээ” гэж дуудаж болно гэжээ.

http://crystal89.blog.gogo.mn

Sunday, April 25, 2010

Размышления о судьбе народа и государства


Эсенкул Момункулов
Соискатель, Дипломатическая Академия МИД КР

Мне не хочется обвинять прежнюю или хвалить нынешнюю власть в событиях 7-8 апреля 2010 года. Что произошло, то произошло. Бесспорно, было много разных предпосылок и причин для этого. За неимением элементарной возможности использовать конституционные механизмы для выражения своего недовольства народ Кыргызстана был вынужден прибегнуть к свержению режима Бакиева.

Хотелось бы верить, что народ впредь приобретет демократические рычаги для смены недобропорядочной власти мирным путем, исключая вероятность повторения печальных событий 7-8 апреля. Осознавая множество проблем в нашей стране, я бы хотел акцентировать внимание на двух из них: поляризация общества и коррупция. Решение этих двух проблем, на мой взгляд, является краеугольным в обеспечении стабильности и улучшения благосостояния нашего народа.

Угроза поляризации общества

В этот раз удалось избежать гражданской войны и раскола страны благодаря мудрости народа и вопреки стараниям некоторых безответственных политиков. Народ не поддался на провокации политиков и «лидеров» движений и группировок, которые хотели воспользоваться случаем для решения собственных амбиций и целей. Мне верится, что все те, кому не безразлична судьба нашего народа и страны, придерживаются мнения, что необходимо объединиться для сохранения нашей государственности.

Для предотвращения поляризации населения немаловажно, чтобы новая власть не дала возможности недобропорядочным чиновникам начать «охоту на ведьм». Мы не должны забывать, что не все, кто занимал высокие государственные должности при режиме Бакиева, являлись коррупционерами. Многие государственные служащие так же являлись жертвами и заложниками той системы.
Как бы горько это ни звучало, но существует реальная угроза, что народ Кыргызстана больше не сможет вынести таких сильных потрясений и окончательно расколется на части и потеряет свою государственность. Хотелось бы верить, что никто больше не возьмется испытывать судьбу на благосклонность и подвергать страну опасности, надеясь лишь на одну мудрость народа.

Несомненно, правление Бакиева завело Кыргызстан в тупик, но, тем не менее, каждый кыргызстанец должен понимать всю трагичность ситуации. Трагично то, что люди потеряли своих родных и близких, а также тот факт, что Кыргызстан с момента обретения независимости до сих пор не смог встать на путь демократии. Прискорбно, что народу во второй раз пришлось прибегнуть к силовому методу свержения власти для решения накопившихся проблем в стране. Мы должны окончательно покончить с системой, взрастившей и подпитывавшей таких президентов, как Акаев и Бакиев, а не ограничиться только их физическим отстранением от власти.

Раскол в обществе ставит нас в уязвимое положение перед нашими недоброжелателями. Отрадно, что голоса, призывающие соотечественников руководствоваться интересами только всего народа и страны, а не отдельных заинтересованных групп или политических партий, преобладают в нашем обществе. История имеет множество примеров того, что ни одна политическая идеология не могла существовать долго, поступаясь интересами страны и народа.

Политики, каких бы убеждений ни придерживались, должны прежде всего понимать, что интересы страны и народа святы и первостепенны. Не только политики, но и каждый кыргызстанец должен осознавать, что любые политические цели и амбиции должны быть принесены в жертву, когда речь идет об интересах страны и народа.

Нам стоит задуматься над следующими вопросами: как мы будем воспитывать наше новое поколение, которое уже стало свидетелем двух революций; не получится ли так, что государственные перевороты обретут хронический характер; и может ли каждая группа, обделенная властью, рассчитывать на насильственное свержение власти? Молодое поколение ясно должно понимать, что народ дважды прибегнул к насильственному захвату власти только из-за того, что не оставалось других, кроме «оперативного и короткого», путей для предотвращения грабежа страны предыдущими президентами.
История рассудит, правильно ли мы поступили, избрав революционный путь, так как решение государственных задач требует комплексных мер, колоссальных усилий и занимает долгое время. В эпоху глобализации, когда во всем цивилизованном мире происходят интеграционные процессы, мы должны вырваться из цепей клановых, региональных, национальных и других делений, которые не дают нам развиваться и шагать в ногу со временем.

Коррупция – зло всех времен и народов

Хотя кыргызстанцы едины во мнении, что власти Бакиева должен был прийти конец, взгляды расходятся в том, как это должно было произойти, учитывая, какую высокую цену пришлось заплатить за свержение его режима и как много предстоит сделать, чтобы жизнь действительно изменилась к лучшему. Как бы там ни было, народ Кыргызстана надеется, что молодые люди отдали свои жизни и здоровье не зря, и требует от нового правительства решительных действий по искоренению коррупции на всех уровнях власти, обеспечения условий для достойной жизни всех кыргызстанцев.

Так почему народ во второй раз, с коротким промежутком времени восстал против власти в Кыргызстане? Разве не оказались мы в этой ситуации потому, что фундаментальные проблемы народа Кыргызстана не были решены со времен обретения независимости Кыргызстана после распада СССР? Учитывая этот факт, мы не должны тратить время на воспевание од нынешней власти и топтание в грязь старой.

Что могло помешать революционерам 2005 года провести обещанные реформы в политической, экономической и других сферах жизни для улучшения благосостояния населения Кыргызстана? У К. Бакиева был исторический шанс стать отцом нации, используй он все предоставленные ему судьбой возможности для построения подлинной демократии в стране. Как мы все знаем, Бакиев после ряда провалившихся попыток изменить акаевскую конституцию решил сохранить статус-кво. Возможно, он решил, что грех не пожинать плоды коррупционной системы, которая так усердно выстраивалась за многие годы правления Аскара Акаева. Мы стали свидетелями, как Бакиев «усовершенствовал» эту порочную систему и во многом превзошел своего предшественника.

Несомненно, бороться с коррупцией в нашей стране будет очень сложно, учитывая масштабы и охват, которые она обрела за многие годы. Уже в утробе матери ребенок становится свидетелем коррупции, так как родители его сталкиваются с еще сохранившейся «советской бюрократией» и коррупцией во многих государственных больницах и родильных домах. Коррупция сопровождает кыргызстанца в каждой сфере и на каждом этапе жизни – в детском саду, в школе, в университете, на работе – и так до самой кончины. Но нет ничего невозможного, и каждый кыргызстанец на своем уровне должен воспрепятствовать проявлениям коррупции, выполняя свой гражданский долг.

Хочется верить представителям нынешней власти, которые заверяют, что не будет нового передела собственности, и все объекты, приватизированные и проданные за бесценок, будут возвращены истинному владельцу - народу. Народ требует наглядных примеров для того, чтобы новая власть и дальше укрепляла свою легитимность в глазах народа. Народ будет судить по изменениям на бытовом уровне, а не по ВВП или другим заумным статистическим показателям, которыми бывшая власть раскидывалась на каждом углу.
Народ заметит эти изменения по тому, например, как сотрудники ГАИ перестанут взимать мзду на дорогах. Народ не стал бы подвергать своих лучших сынов опасности только ради отмены 60-тыйынового подключения операторов сотовой связи или отмены высоких тарифов на коммунальные услуги. Народ возжелал полного искоренения коррупции на всех уровнях и во всех ее проявлениях.

Остро стоит вопрос решения накопившихся насущных проблем населения Кыргызстана. Что мы имеем на данном этапе, и какие первостепенные задачи надо решать, чтобы достойно выйти из данной ситуации? Без активизации малого и среднего бизнеса, который и без того сильно пострадал от недавнего мирового экономического кризиса, а также внутриполитической нестабильности в Кыргызстане, не будут поступать столь необходимые налоги для пополнения бюджета страны. А без налогов правительству придется занимать у иностранных кредиторов и соглашаться на все их условия, которые могут быть отнюдь не в интересах нашего государства.

Мы не должны оглядываться на великие державы в принятии всех наших решений, чтобы избежать участи марионеточных стран. Стоит не забывать, что нам и нашим потомкам придется возвращать кредиты, которые нам щедро предоставляют или обещают предоставить иностранные государства и международные фонды. Иначе мы никогда не сможем выйти из этой долговой ямы и не займем свое достойное место среди других суверенных государств.

В первую очередь необходимо решать проблемы бизнесменов, пострадавших от мародерства. Необходима всесторонняя поддержка этим бизнесменам со стороны государства, будь то послабление налогового и таможенного бремени, предоставление льготных кредитов или возмещение ущерба. Безусловно, частная собственность должна оставаться неприкосновенной и охраняться государством всеми необходимыми средствами.

Подобные последнему волнения, конечно же, отбрасывают страну на десятки лет назад во всех сферах жизни. Кыргызстан не самая большая страна в мире по численности населения, и мы должны дорожить каждым из наших соотечественников. Разочаровавшийся в политической нестабильности специалист, который решает покинуть страну, – большая потеря для экономики Кыргызстана, который и без того испытывает кадровый голод. Экономика Кыргызстана с ее ограниченными ресурсами не может позволить себе инвестировать в специалистов, а затем терять их.

Необходимо дать квалифицированной молодежи возможность взять ответственность на себя в обновлении и управлении страной. Молодежь верит, что она находится выше национальных, клановых и региональных делений и не запятнана коррупцией, что может послужить двигателем реформ во всех сферах жизни. Необходимо кардинально менять принципы отбора кадров в государственные органы власти. В мировой практике существует множество примеров прозрачного и беспристрастного отбора кадров.

Государственная служба должна быть авторитетной, высокооплачиваемой и с множеством льгот для того, чтобы каждый госслужащий дорожил своей работой и работал над повышением своей квалификации. Государство должно заботиться о благосостоянии госслужащих, чтобы те, в свою очередь, обслуживали население честно и на самом высоком уровне. Без решения вопроса достаточного финансирования государственных служащих невозможно системно бороться с проявлениями коррупции.

Как восстановить доверие к МВД, СНБ и другим правоохранительным органам? Правоохранительные органы были превращены прежними властями в инструменты для личного обогащения и подавления народной воли. Отбор профессионалов и достойная зарплата деполитизирует эти органы, и тем самым вернет им былую славу хранителей спокойствия и мира. Митинги представителей правоохранительных органов и других национальных меньшинств, захват земель, а также другие выражения недовольства населения – это лишь маленькая часть последствий преступного бездействия предыдущих властей.

Прогрессивная часть населения хочет верить, что это последняя революция на нашей благодатной и многострадальной земле. Как бы хотелось, чтобы какие-либо перемены в стране происходили не за счет переворотов на центральной площади столицы, а посредством демократических выборов и революций в сердцах и головах наших соотечественников.

«Открытый Кыргызстан»21.04.2010

Friday, April 9, 2010

МАХН-ын урмыг нь бодьё, АН яахав нэгэнт өнгөрч

Саяхан МАХН-аас "Эрдэмтдээ сонсоё" хэмээх хэлэлцүүлгийн урилга ирлээ. Өмнөхөн нь улс төр судлаачдын дугуй ширээний ярилцлагад бидний хэдэн нөхдийг мөн урьсан боловч очоогүй юм. (Ер нь МАХН-ын эрдэм шинжилгээний хурал, хэлэлцүүлэгт урьд өмнө хэдэнтэй очиж байсан болохоор ямархуу юм болдгийг гадарладгийн хувьд)
Дугуй ширээний ярилцлагад нь очоогүй тул энэ удаа бид хэд ямар ч байсан очихоор шийдсэн юм. Энэ хэлэлцүүлэг нь МАХН-ын "Нийгмийн ардчилал" аяны хүрээнд явуулж буй эрдэмтэн судлаачдын байр суурийг сонсох нээлттэй хэлэлцүүлэг гэж ойлгоод орсон билээ. Хэлэлцүүлэгт манай салбар бүрийн эрдэмтэд, хүрээлэнгийн захирлууд гээд л доктор юмуу түүнээс дээш зэрэгтэй мундгууд хүрэлцэн ирсэн байлаа. Хэлэлцүүлгийн индэрт МАХН-ын нарийн бичгийн дарга Сүхбаатар, ШУА-ын дэд ерөнхийлөгч гээд дарга нар заларсан байв. "Монголын төрийн засаглалын шинэчлэлийн талаар эрдэмтэн судлаачид та бүхний санаа бодлыг сонсож улмаар төрийн бодлогод тусгах зорилгоор энэ удаагийн хэлэлцүүлгийг явуулж байна, та бүхэн саналаа чөлөөтэй илэрхийлнэ үү. Эрдэмтэд та бүхний үнэтэй зөвлөгөө бидэнд их хэрэгтэй байна..." гээд л жижүүрийн хэдэн үгтэйгээр эхэлсэн билээ. Бид ч яахав томчуудын дэргэд үг дуугараад яахав, хүмүүсийн байр суурийг сонсоё гэсэн бодолтой сууж байв.

Тэгээд хэлэлцүүлэг эхэллээ. Уг нь саналаа хэлэх хүмүүс гараа өргөөд хурлын даргад бүртгүүлээрэй гэж эхэнд зарласан боловч тэр нь худлаа байжээ. Сүхбаатар дарга хэн хэн үгээ хэлэхийг нэр дуудаад байх юм. УИХ-ын гишүүн асан Алтай, ШУА-ийн түүхийн хүрээлэнгийн захирал асан Дашдаваа, ШУА-ийн судлаач, доктор Чулуунжав гээд л нэр дуудсан хүмүүс л үгээ хэлэх аж. Үг хэлж байгаа эрдэмтэд "Манай нам..." гэж эхлээд л сүр жавхлантайгаар үргэлжлүүлэх юм. Бид учраа олохоо болив. Намын хуралд ирсэн юмуу эрдэмтдийн хэлэлцүүлэг юмуу? Байдлыг нэлээд ажиглаж жаахан суугаад гарлаа.

Энэ хэлэлцүүлэг бол социализмын үеийн баярын хурал шиг урьдаас найруулсан, хэн үг хэлэх, юу хэлэх нь тодорхой жүжиг байлаа. Тэнд хараат бус судлаачид хэрэггүй байв. Гэхдээ ямар ч байсан хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдээр МАХН эрдэмтдээ сонсдог юм байна, оюун ухаан мэдлэгийг үнэлдэг юм байна гэсэн мэдээлэл гарна. Ард түмэнд хүрнэ. "Оргүйгээс ортой" гэдэг шиг АН-тай харьцуулахад бол болжийнаа. Монголд эрдэмтэн судлаачид бий гэдгийг АН шиг ор тас мартсангүй. Ямар ч байсан худлаа үнэн эрдэмтдийн хэлэлцүүлэг, улс төр судлаачдын дугуй ширээний ярилцлага хийгээд байна. Урмыг нь бодох нь зөв. Мөн энэ жил МАХН намаа шинэчлэх стратегийг эрдэмтэн судлаачдыг оролцуулан шинээр боловсруулж нэлээд том хөтөлбөр боловсруулсан юм. Энэ ажилд нам судлал, менежментийн ухаанаар мэргэшсэн залуу судлаачид, эрдэмтэд оролцсон байна.

Харин АН яаж байна? Анх 90 онд ямар гараанаас гарсан, тэр байрандаа л байх шиг. Бараг зарим талаараа ухарсан байх. Тэр үед АН болон СДН-ын бодлого, мөрийн хөтөлбөрийг боловсруулахад эрдэмтэн судлаачид нэлээдгүй оролцож их мундаг зүйл хийсэн байдаг. МСДН-ын анхны програмыг аваад үзэхэд л цэвэр ардчилсан социализмын үзэл баримтлал, нийгэм эдийн засгийн бодлогод суурилсан том баримт бичиг болсон. Тэр хөтөлбөр хэрэв байдаг бол МАХН-д (МСДН-ын араас ардчилсан социализмд орж ирсэн боловч өдийг хүртэл үзэл баримтлал, үнэт зүйлээ төдийлөн ялгаж ухаарахгүй байгаагийн хувьд) одоо ч гэсэн санаа авмаар юм их бий. Гэтэл бодлогын өндөр түвшин бүхий МСДН гудамжны партизанууд болох АН-тай нэгдээд "замаа алдаж" гүйцлээ. АН хэзээ ч шинжлэх ухааныг ойшоож байсангүй. АН-ын дэргэд судалгааны төв, намын удирдлагад зөвлөдөг эрдэмтэн судлаачид алга. Гэтэл худлаа үнэн ч гэсэн МАХН дэргэдээ Прогноз хэмээх судалгааны төвтэй, том номын сантай, даргад нь зөвлөдөг эрдэмтэдтэй.

20 жил оршин тогтнож нэг удаа засгийн эрхийг дангаараа барьж, нэг удаа засгийн эрхийг хамтран барилцаж анх удаа ерөнхийлөгч төрүүлэхдээ юунд тулгуурлаж өдий зэрэгт хүрсэнээ АН нэг удаа ч болов эргэцүүлж бодоосой. АН-ын энэ амжилт бол ходоод хоосон ч ардчиллаас нүүр буруулаагүй ард түмний дэмжлэг, тэр дундаа хотын сонгогчдын итгэл, үүн дээр нэмэгдээд "Хонхны дуу"-тай холбоотой. Монголын ардчиллыг "Хонхны дуу"-гүйгээр, АН-ыг "Хонхны дуу"-гүйгээр төсөөлөх боломжгүй билээ.
(МАХН-ын сонгуулийн сурталчилгааны нэг сул тал нь "Хонхны дуу"-шиг сүлд дуугүйтэй холбоотой.) Тэрнээс биш мундаг бодлого, хөтөлбөртэй, дарга лидерүүдтэйдээ энэ нам өдий хүрээгүй билээ. Харин одоо 20 жил өнгөрчээ. Анх яаж орж ирсэн, тэр үе шигээ явж, "Хонхны дуу"-аараа сонгогчдыг татсаар байх боломж хумигдаж байна. 1990 оны ардчиллын үед нялх байсан эсвэл тэр үед огт байгаагүй шинэ сонгогчид улс төрд түрэн орж ирж байна. "Хонхны дуу" бидэнд сонсогддог шиг 30-аас доош насныханд сонсогдоно гэж байхгүй. Ардчилсан хувьсгалын үед 10-хан настай байсан хүүхдүүд өнөөгийн нийгэм улс төрийн нэгэн шинэ үе болон орж ирж байна. Цаашид ч 1990 оны өлсгөлөн, хүйтэн жавар сэнгэсэн өвлийн жагсаал цуглаан, дарангуйллыг түлхэн унагасан тэр том хувьсгалыг мэдэхгүй шинэ үеийнхэн улам нэмэгдэх болно. Ийм байхад партизан маягийн нам, түүний бодлого хөтөлбөрөө өөрчлөхгүйгээр, шинжлэх ухаанд тулгуурласан юм хийхгүйгээр АН хол явахгүй нь. Насгүй боллоо. Ядаж худлаа үнэн ч гэсэн МАХН шиг л бай л даа. АН-ын PR-ыг хэн хийж байна гэхээр Оюутны холбоогоор дамжиж маргаан мэтгэлцээн гэж гүйсэн уран илтгэгч, нэвтрүүлэг хөтлөгч гэх мэтийн боловсрол багатай нөхдүүд л байх юм. Улс төрд уран цэцэн үгтэй байхад л хол явна гэж ойлгочихсон гаруудаар АН олон нийтэд сурталчилгаа хийлгээд байх юм даа.


Газар хөдлөлт ба Библийн эш үзүүллэг

http://www.maranata.mn/-ээс татаж авав.

Мягмар, 2010 оны 4-р сар 06 20:18

2010 он гарснаас хойш өндөр баллын газар хөдлөлт дэлхий даяар нилээн их боллоо! Хамгийн алдартай нь Гаити, Чили гэх ба үнэндээ он гарснаас хойш 3 сарын дотор 10 удаа том хэмжээний газар хөдлөлт болжээ. Энэ бол их ховор тохиолдол гэнэ. Харин Библийн эш үзүүллэг буюу ирээдүйн тухай хэлсэн ишлэлүүдэд энэ тухай өгүүлсэн байдаг.


2000 - 2010 оны хооронд дэлхийд болсон газар хөдлөлтүүд


Балл 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
8.0 - 9.9 1 1 0 1 2 1 2 4 0 1 1
7.0 - 7.9 14 15 13 14 14 10 9 14 12 16 4
6.0 - 6.9 146 121 127 140 141 140 142 178 168 142 53
5.0 - 5.9 1344 1224 1201 1203 1515 1693 1712 2074 1768 1725 661
4.0 - 4.9 8008 7991 8541 8462 10888 13917 12838 12078 12291 6956 2100
3.0 - 3.9 4827 6266 7068 7624 7932 9191 9990 9889 11735 2897 437
2.0 - 2.9 3765 4164 6419 7727 6316 4636 4027 3597 3860 3007 658
1.0 - 1.9 1026 944 1137 2506 1344 26 18 42 21 26 7
0.1 - 0.9 5 1 10 134 103 0 2 2 0 1 0
Баллгүй (үл мэдэг) 3120 2807 2938 3608 2939 864 828 1807 1922 20 9
Бүгд 22256 23534 27454 31419 31194 30478 29568 29685 31777 * 14791 * 3930
Үхсэн хүмүүсийн тоо 231 21357 1685 33819 228802 82364 6605 712 88011 1787 223140


*2009 оноос хойш АНУ дэлхийн бусад улсад болж буй зөвхөн их хэмжээний газар хөдлөлтийг бүртгэх болжээ.
(Эх сурвалж: http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eqarchives/year/eqstats.php)

Есүс дэлхийн сүйрлийн тухай эш үзүүлэгтээ ийнхүү хэлжээ. Дэлхийн сүйрлийн өдрийн шинж тэмдэгт "газар хөдлөлт" орсон байгааг та дараах хэсгээс уншихдаа онцлон хараарай.

Матай 24:4-8


4Есүс хариуд нь
-Хэн нэг нь та нарыг төөрөлдүүлэх вий, болгоомжил. 5Учир нь олон хүн "Би бол Христ" хэмээн Миний нэрээр ирж, олныг төөрөлдүүлнэ. 6Та нар дайн болоод дайны сураг чимээг удахгүй сонсоно. Айж сандруузай. Тэдгээр нь зайлшгүй болох учиртай бөгөөд төгсгөл нь хараахан биш юм. 7Үндэстэн үндэстнийхээ эсрэг, хаанчлал хаанчлалынхаа эсрэг босох бөгөөд энд тэндгүй өлсгөлөн болоод газар хөдлөлт болно. 8Харин энэ бүгд нь төрөх өвдөлтийн эхэн юм.

Библийн дээрх хэсэгт өгүүлснээр дараах шинжүүд дэлхийн сүйрлийн өмнө бий болох юм байна.

1. Есүсийн нэрийг барьсан хуурамч сургаал их дэлгэрнэ. Мормон, Мүүнизм, Ёхувагийн гэрч нар, Витнес Ли, Төв Баптист гээд Монголд байгаа Христийн нэрийг барьсан буруу сургаалтныг энд багтааж болно.

2. Дайн дажин их болно. Дэлхийн хоёрдугаар дайны дараа ч дайны сураг чимээ тасраагүй юм.

3. Өлсгөлөн энд тэндгүй бий болно.

4. Газар хөдлөлт бий болно.

Дээрх 4 шинж нь "төрөх өвдөлтийн эхэн" юм гэж хэлжээ. Өөрөөр хэлбэл дэлхийн сүйрлийн өмнө дээрх шинжүүд хүмүүнийг өвтгөх юм байна. Гэхдээ энэ нь дэлхийн сүйрэл биш. Үүнээс цааш хамгийн хүнд зүйл болох юм. (Цааш уншихыг хүсвэл энд дарна уу)

Газар хөдлөлт гарцаагүй бий болох нь аль хэдийнээ эш үзүүлжээ. Гэхдээ энэ нь Есүс тэнгэрээс газрыг хөдөлгөөд байгаа юм биш ээ. Угаасаа энэ дэлхий хөгширч, байгалийн тэнцэл алдагдал, хүмүүс байгальтай зүй бусаар харьцсаны хариу нь энэ юм.

Есүс хэлж байна: БҮҮ АЙ гэж! Зайлшгүй болох учиртай эдгээр тэмдгүүд бидэнд юуг хэлээд байна?

Хүмүүст хоргодох, нуугдах газар хаана нь байхгүй ээ. Эд хөрөнгөтэй хүн Монголоос яваад Хавайд очоод хувийн хаузандаа саатна гэж бодож болно. Гэхдээ тэнд ч гэсэн газар хөдлөнө. Зарим нэг нь хөдөө гараад гэр бариад суучихна гэж бодож байх. Гэхдээ энэ нь ч бас шилдэг шийдэл биш ээ. Үхлийн аюул нүүрлэсэн энэ дэлхийн цорын ганц найдвар бол Есүс Христ! Түүний хэлсэн үгийг дахин уншъя.

"Би бол ертөнцийн гэрэл мөн. Намайг дагадаг хүн харанхуй дотор явахгүй харин амийн гэрэлтэй болно" Иохан 8:12

"Надад итгэдэг хүн мөнх амьтай" Иохан 6:47

Есүсийн талаар илүү дэлгэрэнгүй мэдэхийг хүсвэл та бидэнд хандаарай!

МАРАНАТА